อีกหนึ่งถ้ำสวยที่ถูกเลยผ่าน ถ้ำเมืองออนเป็นถ้ำที่อยู่ไม่ใกลจากตัวเมืองเชียงใหม่สามารถเทียวแบบไปกลับผนวกกับบ่อน้ำพุร้อนสันกำแพงได้สบาย แต่ใยนักท่องเที่ยวหลายคนถึงมองข้ามถ้ำที่มีความสวยงามอลังการแห่งนี้ไปได้ ถ้ำเมืองออนมีชื่อเดิมว่า “ถ้ำดอยศิลา” ภายในถ้ำมีพระเกศาธาตุของพระพุทธเจ้าที่บรรจุอยู่ในหินย้อย มีชื่อว่า พระธาตุนมผา ถือว่าเป็นพระธาตุที่ไม่มีที่ใดเหมือนเพราะโดยปกติพระธาตุจะถูกเก็บไว้ในเจดีย์ซึ่งเกิดขึ้นจากฝีมือมนุษย์ แต่พระเกศาธาตุแห่งนี้ได้บรรจุในหินย้อยที่เกิดขึ้นเองตามธรรมชาติภายในถ้ำ ครั้นเมื่อท่านครูบาศรีวิชัยนักบุญแห่งล้านนาไทย ได้ธุดงค์มาพบพระธาตุที่อยู่ในถ้ำดอยศิลาแห่งนี้ จึงได้สร้างถนนและบันใดขึ้นสู่ถ้ำ รวมทั้งพระเจ้าทันใจ ให้ผู้มาเยือนได้กราบไหว้บูชา พร้อมกันนั้นได้เปลี่ยนชื่อจากถ้ำดอยศิลา เป็น “ถ้ำเมืองออน” จนถึงปัจจุบัน 

เมื่อขับรถมาจอดแล้วต้องออกแรงกายกันสัก หน่อยเพราะถนนไม่ได้ทำไปจนถึงปากถ้ำ ผู้มาเยือนต้องเดินขึ้ไปตามบันดนาคจำนวน 159 ขั้น เหนื่อยพอดี (อย่างน้อยขากลับก็สบายนะ) เมื่อมาถึงปากถ้ำทำความเคารพสิ่งศักดิ์สิทธิ์เพื่อความเป็นสิริมงคลรูปปั้นครูบาศรีวิชัย และสถูปของครูบาคำแสน ภายในถ้ำจะมีพระนอนองค์ใหญ่ รวมถึงพระธาตุนมผา แท่งศิลาที่บรรจุพระเกศาธาตุของพระพุทธเจ้าถ้ำเมืองออน เป็นถ้ำต้นเข้าออกได้ทางเดียวภายในถ้ำมีไฟส่องสว่างตลอดทางมีโถงกว้างขนาดใหญ่อยู่หลายห้อง หินงอกหินย้อยสวยงาม รูปร่างแปลกตาตามแต่จินตนาการ แต่สำหรับผู้ที่ชอบจินตนาการอาจผิดหวังสักเล็กน้อย เพราะมีป้ายชื่อระบุถึงรูปของหินนั้นมาเรียบร้อยแล้ว มีทั้ง สิงโต แมวน้ำ ไดโนเสาร์พญานาค และเต่าพันปี เหมือนหินถูกแกะสลักมากกว่าเป็นลักษณะที่เกิดขึ้นเองตามธรรมชาติชะอีก…ธรรมชาตินี่ช่างเป็นผู้สร้างสรรค์ผลงาน